Các monosaccharide tiêu biểu trong cuộc sống hằng ngày
Như chúng ta đã biết carbohydrate là một chất rất quan trọng trong cuộc sống, vậy carbohydrate là gì, nó gồm những gì; carbohydrate thường gặp là tiêu biểu nhất…Hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu về nó!…
Carbohydrate là gì?
Carbohydrat (tiếng Anh: carbohydrate) hay saccarit (tiếng Anh: saccharide) hay gluxit (tiếng Pháp: glucide), có công thức phân tử C12H22O11 là nhóm phổ biến nhất trong bốn nhóm phân tử sinh học chính. Chúng có nhiều vai trò quan trọng trong các cơ thể sống như tích trữ và vận chuyển năng lượng (như tinh bột, glycogen) và các thành phần cấu trúc (như cellulose trong thực vật và chitin trong động vật). Thêm vào đó, carbohydrat và các dẫn xuất của nó có vai trò chính trong quá trình làm việc của hệ miễn dịch, thụ tinh, phát bệnh, sự đông máu, và sinh học phát triển
Carbohydrat là hợp chất hữu cơ đơn giản nhất gồm andehyt hoặc xeton với một số nhóm hydroxyl, thường thì mỗi nguyên tử cacbon chứa nhóm chức aldehyt hoặc xeton. Các đơn vị cơ bản của carbohydrat được gọi là monosacarit; ví dụ như glucose, galactose, và fructose. Công thức thu gọn tổng quát của một monosaccarit là (CH2O)n, với n lớn hơn hoặc bằng 3; tuy nhiên, không phải tất cả carbohydrat đều tuân theo công thức này (như axit uronic, các đường deoxy như fucose), hoặc không phải tất cả các chất hóa học có công thức như trên thì được xếp vào nhóm carbohydrat.
Monosaccarit có thể được liên kết với nhau để tạo thành polysaccarit (hay oligosaccarit) theo nhiều cách khác nhau. Một số carbohydrat chứa một hoặc nhiều hơn các phân tử monosaccarit khi có một hoặc vài nhóm chức bị thay thế hoặc bị khử. Ví dụ, deoxyribose là thành phần cấu tạo của ADN bị biến đổi từ ribose; chitin được cấu tạo bởi các đơn vị N-acetylglucosamine có tính tuần hoàn, là một dạng glucose chứa nitơ.
Vì sao bạn cần carbohydrat?
Carbohydrate đóng vai trò cung cấp năng lượng cho cơ thể bạn cũng như chất béo. Tuy nhiên, có những bộ phận trong cơ thể bạn không thể dung nạp chất béo như một nguồn cung cấp năng lượng. Đó là não, hệ thần kinh, và hồng huyết cầu, những cơ quan này phụ thuộc vào nguồn năng lượng từ carbohydrate. Tuy nhiên, vì đây là những cơ quan rất quan trọng, cơ thể bạn luôn cần nguồn năng lượng dự trữ trong trường hợp “khẩn cấp”. Nếu trong cơ thể không dự trữ đủ carbohydrate, nó có thể sử dụng nguồn năng lượng thay thế – các thể ketone hay là sản phẩm của chuyển hóa chất béo – để cung cấp cho những cơ quan kén chọn này.
Có thể so sánh cơ thể bạn với một chiếc xe hơi – bình thường một chiếc xe có thể hoạt động vừa bằng xăng vừa bằng dầu diesel. Dầu diesel không phải là nhiên liệu tối ưu nên sự hoạt động của xe dĩ nhiên sẽ không hoàn hảo.
Carbohydrate có ở nguồn nào?
- Carbohydrate có thể tìm thấy ở hầu như tất cả các loại thực phẩm:
- Trái cây(cung cấp đường và chất xơ)
- Rau củ (cung cấp tinh bột và chất xơ)
- Ngũ cốc, mì sợi, và bánh mì (cung cấp tinh bột và chất xơ)
- Sản phẩm từ sữa (cung cấp lactose – là một loại đường)
- Thịt (cung cấp glycogen – là một loại carbohydrate)
Phân loại Carbohydrate
Carbohydrate bao gồm:
- Monosaccharide (hay còn gọi là đường đơn)
- Disaccharide (đường đôi)
- Polysaccharide (đường đa)
- Các loại khác……………
Một vài monosaccharide tiêu biểu
1.Các pentose tiêu biểu khác là D-Ribose và D-Deoxyribose.
Nó có trong nucleic acid, nucleotide tự do, là thành phần của vài vitamin và cũng là nhóm prosthetic của một vài enzyme.
2.D-Ribulose và D-xylulose : Cũng là đường pentose
Có nhiều ở thực vật, vi sinh vật và trong mô của động vật. Ester phosphate của chúng đóng vai trò quan trọng như là sản phẩm trung gian của chu trình Calvin, con đường pentoseophosphate, oxy hóa carbohydrate.
3.Hexose (C6H12O6): Có trong tự nhiên ở dạng tự do và đóng vai trò quan trọng trong sự sống.
D(+)-Glucose (đường nho) : Là dạng tự do trong các phần xanh của thực vật, trong hạt , trái, mật, máu của động vật và con người.
Máu người có từ 0,07 – 0,11% glucose.
Glucose còn có trong thành phần của polysaccharide (tinh bột, cellulose, glycogen, đường, sữa [lactose], mạch nha [maltose]
Máu người có từ 0,07 – 0,11% glucose.
Glucose còn có trong thành phần của polysaccharide (tinh bột, cellulose, glycogen, đường, sữa [lactose], mạch nha [maltose]
4.D(+) -Fructose (đường trái cây)
Có trong phần xanh của thực vật, mật ong, hoa, quả.
Là đường ngọt nhất trong nhóm monosaccharide (173%), dạng β ngọt gấp 3 lần dạng α
Có trong phần xanh của thực vật, mật ong, hoa, quả.
Là đường ngọt nhất trong nhóm monosaccharide (173%), dạng β ngọt gấp 3 lần dạng α
5. D(+) – Mannose
-Có trong thành phần polysaccharide cao phân tử ở thực vật, dịch nầy, hemicellulose.
-Tồn tại dưới dạng glucoprotein trong cơ thể người và động vật.
-Là polysaccharide tạo nên lớp vỏ ngoài của vi sinh vật.
6.Heptose (C7H14O7):
Có nhiều dạng khác nhau trong tự nhiên. Từ thực vật tách được cedoheptulose, D- mannoseheptulose. Cedoheptulose (ester phosphate) là sản phẩm tạo thành trong quang hợp cũng như trong chu trình pentose phosphate.
Một heptose là một monosaccharide với bảy carbon nguyên tử.
Nó gồm một aldehyde nhóm chức năng ở vị trí 1 (aldoheptoses) hoặc xeton nhóm chức năng ở vị trí 2 (ketoheptoses).
Có vài ví dụ về C-7 đường trong tự nhiên, trong đó có:
Sedoheptulose hoặc altro D- -heptulose (một ketose), một trung gian sớm lipid A sinh tổng hợp
Mannoheptulose , được tìm thấy trong bơ.
L- glycero -D- Manno -heptose (một aldose), một trung gian trễ trong lipid A sinh tổng hợp.
Ketoheptoses có 4 trung tâm bất đối, trong khi aldoheptoses có 5.
7. Một vài monosaccharide tiêu biểu khác
Sorbitol, mannitol…………….
8.Mật ong – Honey
Ong làm 3 việc chính để tạo nên mật:
+ Giảm lượng nước ở mật hoa từ 30 – 60% xuống còn 15 – 19% trong mật ong
+ Thủy phân đường sucrose trong mật hoa thành glucose và fructose bởi enzyme invertase
+ Tạo ra một ít gluconic acid từ glucose bởi enzyme glucose oxidase
Thành phần đường của mật ong (tính theo khối lượng): khoảng 1% sucrose, 38% fructose, 31% glucose
9.Một vài dẫn xuất tiêu biểu của monosaccharide
10. Các monosaccharide quan trọng
Các bạn đang theo dõi chuyên mục Hóa sinh , carbohydrate của Chemistry study guide. Hãy like và share để nhận nhiều tài liệu và bài viết hơn nhé.
